پیش از آن که وارد آمار و ارقام در حوزه فولاد شده و پس از آن به بررسی جایگاه ایران در عرصه فولاد دنیا بپردازیم، ابتدا به صورت خلاصه و کوتاه پیرامون اهمیت فولاد و کاربردهای مختلف آن در صنایع گوناگون صحبت می‌کنیم. در حال حاضر میزان صنعتی شدن جامعه و کشور، با فولاد ارتباط مستقیم دارد. علت این ارتباط، به اهمیت بالای فولاد به عنوان ماده اصلی و مورد نیاز در صنایع مختلف باز می گردد. کشورهای صنعتی مانند ژاپن، ایالات متحده آمریکا، چین و آلمان، سهم بسیار بالایی در تولید و مصرف فولاد دنیا را دارند.
اهمیت تولید فولاد در صنعت
تولید فولاد به شکلی که امروزه شاهد و مصرف کننده آن هستیم، از قرن 19میلادی آغاز شد. در خصوص میزان اهمیت فولاد در صنایع مختلف و تولیدات گوناگون هر حوزه صنعتی، اشاره به برخی از این حوزه ها، مهم بودن این مورد را به خوبی نشان می دهد. برخی از این صنایع عبارتند از:
- کارخانجات لوازم خانگی
- صنعت حمل‌ونقل
- صنایع تولید مواد غذایی
- صنایع دفاعی
- صنایع خودروسازی
- صنایع هواپیماسازی و کشتی‌سازی
فولاد در ساختمان‌سازی، پل‌سازی و تولید ماشین‌های راه سازی نقش به سزایی دارد و تعداد بسیاری از کارگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ به فولاد خام وابستگی حیاتی دارند.
برای تولید فولاد خام، از فناوری‌های مختلفی استفاده می‌شود. دو شیوه عمده و مرسوم تولید فولاد عبارتند از:
- احیای مستقیم سنگ آهن، ذوب آهن اسفنجی و قراضه فولاد در کوره قوس الکتریکی به همراه کوره القایی
- تهیه آهن خام یا همان چدن مذاب به روش احیای غیر مستقیم، در کوره بلند و در نهایت تولید فولاد از چدن در کوره‌های اکسیژنی
تولید فولاد در جهان
با ظهور و توسعه تکنولوژی‌های جدید و به روز، به میزان تقاضا و عرضه فولاد اضافه شد. این میزان افزایش به حدی بود که در سال 2019 میزان تولید فولاد خام در کل دنیا به 1869 میلیون تن رسید.
این میزان تولید از آنجا مورد توجه است که 10 سال قبل از آن یعنی سال 2009، نرخ تولید جهانی فولاد میزان 1239 میلیون تن بوده است. میزان تولید فولاد، از ابتدای قرن 21 میلادی به شدت افزایش پیدا می کند. اما از سال 2008 به بعد و در پی رکود بزرگ جهانی، نرخ رشد تولید فولاد کاهش پیدا کرد. از سال 2015 تا 2019 تولید فولاد در جهان، سالانه به طور متوسط 3.6 درصد رشد داشته است.
3 کشور چین، هند و ژاپن، به ترتیب با تولید 996.3و 111.2 و 99.3 میلیون تن رده اول تا سوم تولید فولاد جهان در سال 2019 را به خود اختصاص داده‌اند.
نکته جالب توجه و مهم در میان کشورهای تولید کننده فولاد دنیا مربوط به چین است. این کشور در سال 2019 به تنهایی نیمی از فولاد تولید شده در جهان را به خود اختصاص داده است.
فولاد در ایران
16 سال پس از خاتمه جنگ جهانی دوم و در سال 1961 یک شرکت مهندسی در انگلستان پیشنهاد ساخت یک کارخانه فولاد را در شهر کرج به ایران داد. این پیشنهاد به علت هزینه‌های بسیار بالا ممکن نشد. در سال 1965و با هدف احداث کارخانه‌ای در اصفهان، صنعت فولاد ایران مجدد شروع به کار کرد. این کارخانه دولتی شامل چهار واحد تولیدی با استفاده از فناوری فرآوری کوره بلند با ظرفیت تولید 550000 تن در سال تشکیل شد و با وجود مشکلات و سختی‌های فراوان، خط تولید این کارخانه فعال گشت و تا انقلاب اسلامی ادامه پیدا کرد. از آن پس به اداره شرکت ملی صنایع فولاد ایران (NISCO) درآمد.
ایران از تولیدکنندگان اصلی فولاد در جهان محسوب می شود و طبق آخرین رده‌بندی منتشر شده تولید کنندگان این فلز در دنیا، جایگاه دهم را در تولید فولاد خام به خود اختصاص داده است.
تولید فولاد خام در کشورمان از 24.5 میلیون تن در سال 2018 میلادی به 25.6 میلیون تن در سال 2019 میلادی افزایش یافته است که نرخ رشدی معادل 4 درصد را نشان می دهد.
جدول 10 کشور اول دنیا در زمینه تولید فولاد در زیر آمده است:
| رتبه | کشور | میزان تولید فولاد(میلیون تن) |
| 1 | چین | 996.3 |
| 2 | هند | 111.2 |
| 3 | ژاپن | 99.3 |
| 4 | ایالات متحده آمریکا | 87.8 |
| 5 | روسیه | 71.9 |
| 6 | کره جنوبی | 71.4 |
| 7 | آلمان | 39.7 |
| 8 | ترکیه | 33.7 |
| 9 | برزیل | 32.2 |
| 10 | ایران | 25.6 |
صادرات و واردات فولاد ایران و جهان
در جدول زیر 20 کشور برتر صادرکننده فولاد و نیز میزان صادرات هر کدام از این کشورها درج شده است. 3 کشور چین، ژاپن و کره جنوبی در رده اول تا سوم برترین صادرکنندگان فولاد جهان قرار گرفته اند.
همچنین بر طبق این رده بندی طبق جدول زیر، میزان صادرات فولاد خام ایران در سال 2019 میلادی به 8.7 میلیون تن رسیده و از این نظر در جایگاه 16ام جهان ایستاده است.
| رتبه | کشور | میزان صادرات(میلیون تن) |
| 1 | چین | 63.8 |
| 2 | ژاپن | 33.1 |
| 3 | کره جنوبی | 29.9 |
| 4 | روسیه | 29.5 |
| 5 | اتحادیه اروپا | 27.8 |
| 6 | آلمان | 24.1 |
| 7 | ترکیه | 19.7 |
| 8 | ایتالیا | 17.9 |
| 9 | بلژیک | 17.2 |
| 10 | اوکراین | 15.6 |
| 11 | فرانسه | 13.6 |
| 12 | هند | 13.4 |
| 13 | برزیل | 13.3 |
| 14 | تایوان | 11.2 |
| 15 | هلند | 10.1 |
| 16 | ایران | 8.7 |
| 17 | اسپانیا | 8.7 |
| 18 | ایالات متحده آمریکا | 7.3 |
| 19 | اتریش | 7 |
| 20 | لهستان | 5.8 |
وارد کنندگان فولاد
همان طور که در ابتدای مطلب بیان شد، هرچه کشور صنعتی تر باشد نیاز آن به فولاد بیشتر از قبل خواهد بود. بسیاری از کشورهای صنعتی دنیا مانند ایالات متحده آمریکا و آلمان به علت قدرت و جایگاهی که در صنایع سنگین به ویژه تولید خودرو دارند، به میزان فولاد زیادتری نسبت به آن چه تولید می کنند، دارند.
در جدول زیر 20 کشوری که بیشترین میزان واردات فولاد را دارند، درج شده است.
| رتبه | کشور | میزان واردات(میلیون تن) |
| 1 | اتحادیه اروپا | 40.2 |
| 2 | ایالات متحده آمریکا | 27.1 |
| 3 | آلمان | 23.1 |
| 4 | ایتالیا | 20.1 |
| 5 | تایلند | 16.7 |
| 6 | کره جنوبی | 16.4 |
| 7 | چین | 15.5 |
| 8 | ویتنام | 15.4 |
| 9 | فرانسه | 14.5 |
| 10 | اندونزی | 13.4 |
| 11 | مکزیک | 13 |
| 12 | بلژیک | 12.9 |
| 13 | ترکیه | 12.4 |
| 14 | لهستان | 10.9 |
| 15 | اسپانیا | 10.1 |
| 16 | هلند | 9.7 |
| 17 | هندوستان | 8.9 |
| 18 | مالزی | 7.4 |
| 19 | کانادا | 7.3 |
| 20 | تایوان | 7.3 |
میزان واردات فولاد خام ایران به میزان 0.8 میلیون تن بوده که از کشورهای روسیه، چین و کره جنوبی بوده است.